مسجد جامع یزد (بلندترین سردر مساجد تاریخی جهان) در بافت تاریخی یزد قرارگرفته است که در 2017 تحت عنوان شهر تاریخی یزد به ثبت میراث جهانی یونسکو رسیده است. بنای اولیه این مسجد به قرن ششم بازمی‌گردد اما بنای امروزی در قرن هشتم ساخته‌شده و به‌مرور کامل گردیده است.
مسجد جامع یزد قدیمی‌ترین نمونه معماری قرن نهم ه.ق است و احداث آن در چند مرحله صورت گرفته است. سبک معماری کنونی آن به شیوه آذری است که معماری مسلط بر دوران ایلخانی و تیموری است. این بنا ازلحاظ گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشی‌کاری زیبا و منحصربه‌فرد، شهرت دارد.
همچنین بخوانید : معرفی جاذبه های گردشگری یزد
مسجد کهن در شمال شرق صحن فعلی قرار داشته است. مهم‌ترین فضاهای مسجد کبیر یزد شامل هشتی ورودی، شبستان، گنبد خانه، صحن، رواق‌های جانبی، آب‌انبار، و مناره‌ها است.
صحن مستطیل آن ابعادی برابر با (140.99 متر) دارد. ایوان قبله به گنبد خانه و شبستان‌های جانبی منتهی می‌شود. شبستان جنوبی به دهلیزی گنبد دار در پشت سردر اصلی راه دارد، این سردر از طریق پلکان به مناره‌ها راه پیدا می‌کند.
دوره اول معماری (728-724 ه.ق) نخست سردر ورودی، بنای گنبد و ایوان‌های مقصوره گذاشته‌شده است. در دوره دوم (735-765 ه.ق) ایوان و پوشش‌های تزئینی به‌مرور کامل شده و دوره سوم (777-765 ه.ق) شبستان جنوبی، دهلیز و رواق‌های متصل به گنبد خانه همراه با نمای صحن و بنای مجدد سردر ورودی و پوشش تزئینی انجام‌شده است و در دوره چهارم (819-809 ه.ق) شبستان شمالی، کتیبه ایوان، تزئینات ازاره ای و منبر مرمری ساخته‌شده است.
گنبد مسجد بر روی فضای هشت‌ضلعی مرکب از فیل پوش‌ها ساخته‌شده، درون آن با طرح تزیینی هزار باف تزئین شده است. مهم‌ترین طرح‌ها شامل ستاره‌های هفت پر است که بارنگ سفید آبی روی زمینه نخودی اجراشده همچنین طرح شمسه ها که به زیبایی و مهارت کامل با کاشی معرق ایجاد شده یکی از دلایلی که سالانه هزاران گردشگر را به سوی این بنا فرا میخواند.